Tuy bạn cũng tin pháp Tịnh Độ, nhưng lòng tin này vẫn còn nửa tin nửa ngờ, và chẳng có tâm nguyện khẩn thiết. Vì nếu bạn có lòng tin chắc chắn, có tâm nguyện thiết tha, thì những thói hư tật xấu, tập khí gì cũng chẳng còn nữa, đều đã xả bỏ sạch. Nếu bạn vẫn còn giữ những thói hư tật xấu, tập khí đó, tức là bạn chẳng có đủ Tín, Nguyện. Vì sao? Vì bạn chẳng hề thông hiểu kinh giáo.

Từ điểm này có thể thấy biết, ngày nay hoằng dương Tịnh Tông trên thế giới không thể nào làm giống như Ấn Quang đại sư.

Lúc Ấn Quang đại sư còn tại thế vào những năm đầu Dân Quốc, trong Niệm Phật Ðường chỉ chuyên niệm Phật mà chẳng giảng kinh, tức là ‘một câu A Di Ðà Phật niệm đến cùng’, cũng giống như đả Phật thất hằng ngày, một năm ba trăm sáu mươi lăm ngày chẳng sót ngày nào. Bạn hãy xem thời khóa tụng niệm của chùa Linh Nham thì sẽ biết, mỗi ngày [niệm Phật] sáu cây hương (lấy thời gian đốt một cây nhang làm đơn vị) , mỗi năm có hai lần ‘Phật thất tinh tấn’. Phật thất tinh tấn kéo dài bốn mươi chín ngày, mỗi ngày tăng lên tới chín cây hương.

Vào thời của ngài có thể làm như vậy, ngày nay chúng ta không thể. Nguyên nhân ở tại chỗ nào? Thời đó tâm người thật thà, đôn hậu, cho dù chẳng hiểu rõ, chẳng thông suốt kinh giáo, cũng chẳng có tí gì hoài nghi đối với những lời giảng dạy của lão sư phụ, lão hòa thượng, lão hòa thượng dạy họ làm như thế nào thì họ làm như vậy, như thế mới được.

Thời đại bây giờ không thể được. Nếu tuổi tác của quý vị lớn như tôi, sáu bảy chục tuổi thì có thể nhớ vào những năm Dân Quốc bốn mươi (1951) người ở Ðài Loan hết sức dễ thương, trung hậu, thật thà, chất phác; xã hội Ðài Loan an định, trị an tốt nhất Ðông Nam Á. Người thời đó rất tử tế, lúc chúng tôi mới đến Ðài Loan đi tìm nhà bạn nhưng không biết đường, tùy tiện hỏi người nào thì họ liền ngưng làm việc và dẫn mình đi kiếm cả một đoạn đường, đưa đến tận nhà. Xã hội hiện nay không được vậy nữa! Nếu bạn hỏi đường, họ sẽ trả lời cộc lốc ‘Không biết’, rồi chẳng thèm đếm xỉa đến bạn.

Ðây là chỉ mới bốn mươi năm mà thôi! Càng về trước lòng người càng đôn hậu, lúc mua đồ không có tiền sẵn trong túi có thể thiếu chịu, chẳng cần ghi sổ, ghi tên, giữa người và người với nhau có sự thành tín, bây giờ đâu còn như vậy nữa. Hiện nay chuyện gì cũng phải ký hợp đồng, còn phải viết ra từng điều khoản rõ ràng, sợ lọt vào những lỗ hổng luật pháp. Bạn xem đời sống gian nan, khổ sở quá chừng phải không, đâu có thong dong tự tại như những ngày đó. Cho nên thời xưa Niệm Phật Ðường đơn giản, rất đơn thuần thật vẫn có thể thành tựu, vẫn có thể giúp người vãng sanh.

Nhân tâm trong xã hội ngày nay rất sôi động, lo sợ chẳng yên, chẳng có cảm giác an toàn, tâm nhảy loạn xạ, vậy thì làm sao có thể giữ Tín, Nguyện vững chắc được!

Thế nên phương pháp duy nhất là phải giảng rõ, giảng kỹ kinh giáo, điểm này rất quan trọng. Ngày nay chúng tôi đề xướng ‘Giải Hành cùng coi trọng’, hy vọng mỗi Tịnh Tông Học Hội đều lấy cuốn khóa tụng thường ngày mà chúng tôi đã soạn, cuốn khóa tụng ấy là do tôi soạn, nghi thức đã được giảm bớt. Lúc trước phần đông những khóa tụng hằng ngày gồm có buổi sáng tụng Chú Lăng Nghiêm, Thập Chú, buổi tối tụng bài văn đại sám hối, kinh Di Ðà. Hiện nay chúng tôi sửa đổi phần tụng kinh, khóa buổi sáng chọn bốn mươi tám nguyện trong kinh Vô Lượng Thọ, khóa tối chọn phẩm ba mươi hai đến ba mươi bảy trong kinh Vô Lượng Thọ.

Tại sao chúng ta phải thay đổi kinh tụng niệm hằng ngày? Vì căn tánh của chúng sanh hiện nay khác với lúc trước. Lúc trước người ta y theo khóa tụng thời xưa có thể đạt được lợi ích. Ngày nay chúng ta noi theo khóa tụng như vậy chẳng thể đạt được lợi ích. Mục đích chúng ta tu Tịnh Ðộ là tương lai cầu sanh Tây phương Cực Lạc thế giới.

Trích “Thâm Giải Kinh giáo – Tin sâu, nguyện thiết, phụng hành” trong bài “Phải tu hành như thế nào?”
Hòa Thượng Tịnh Không giảng Tại Tịnh Tông Học Hội Úc Châu năm 1997